Doorgaan naar hoofdcontent

Posts

Posts uit 2010 tonen

zorgen voor de groep

tijdens het werken is er naast individuele momenten, ook een vast moment voor eten en drinken. wij serveren dan diksap of een snack in de vorm van crackers, rijstwafels of peperkoek. vaak zijn er kinderen die daar spontaan bij willen helpen. het begint natuurlijk met het tellen van het aantal kinderen. de glazen worden geteld en klaar gezet. het inschenken van de diksap in al die glazen is een heel precies werkje en vraagt opperste concentratie van het kind. de peperkoek wordt in stukken gesneden en in een mandje gelegd. vervolgens wordt alles geserveerd. drie kinderen delen uit in de kring of, als we niet in de kring gaan, brengen het naar de kinderen toe, die aan het werk zijn. iedereen vindt het leuk om met het karretje op wielen (van de vlooienmarkt) door de klas te lopen en voor de anderen te zorgen. zelfs het meest verlegen kind vindt het heerlijk en wil het best samen met een ander doen.

samen thee drinken

het theewerkje is erg populair bij alle kinderen in onze peutergroep. we hebben het, sinds het in de groep staat, echter wel wat aan moeten passen. geregeld sneuvelde het theepotje en om dan telkens opnieuw een klein formaat te vinden, was niet zo eenvoudig. uit practische overwegingen maken de kinderen daarom nu gebruik van een metalen kannetje. de kopjes hebben we vervangen door theeglazen en de kruidenthee korrels zijn nu echte theezakjes met zoethoutthee (die is van nature zoet en de meeste kinderen vinden het lekker). we hebben er zelfs een kookwekker bij staan om te zien (en te horen) hoe lang de thee moet trekken. het is een complex werkje: water halen, het volle potje naar de tafel dragen, theezakje erin, wekker opdraaien, wachten, roeren en theezakje eruit halen, voorzichtig inschenken, opdrinken en daarna alles afwassen en weer opruimen. het twee-jarige kind gebruikt dit werkje om te leren schenken. het oudere kind gebruikt het om het fenomeen van het veranderen van water in

huilen

kleine kinderen huilen gemakkelijk. het is niet fijn als er een huilend kind in de groep is. het zorgt altijd voor onrust. toch hoort het bij het wennen en het kind moet daar de tijd voor krijgen. het jonge kind moet een verbinding met ons aangaan en kan zich nog niet anders uiten dan door te huilen. het is altijd weer een zoeken naar de juiste aanpak. sommige kinderen willen met rust gelaten worden en dan kun je niet meer doen, dan er af en toe naar toe gaan om zo te laten weten dat je ze ziet. anderen klampen zich aan je vast en willen fysiek getroost worden. als een kindje huilt vanwege het afscheid, blijf ik er net zo lang mee op schoot zitten, meestal zachtjes zingend, tot de ontspanning komt en het huilen stopt. dan duurt het meestal nog een poosje tot ik op mijn vraag, of het iets wil gaan doen, een bevestigend antwoord krijg. dan weet ik dat het goed is. vanaf mijn veilige schoot heeft het kind verbinding kunnen maken met de ruimte en met de andere kinderen. het kan nu gaan ex

sociaal gedrag

de kinderen komen op verschillende dagdelen in de peutergroepen. sommige kinderen komen maar 1 keer per week en sommige kinderen komen bijna iedere dag. een kind, dat maar 1 keer per week komt, moet telkens weer wennen. de peutergroep maakt niet genoeg deel uit van zijn of haar dagelijks leven en blijft daardoor niet vertrouwd genoeg om je echt thuis te voelen. soms maak ik me daar zorgen om en zeker als het kind wat verlegen van aard is, doet me dat echt verdriet. gelukkig kunnen we vaak wel een oplossing bedenken om de dagdelen uit te breiden en komt het kind vaker. ik zie dan vrijwel meteen verandering in het gedrag, maar het blijft altijd afwachten of een verlegen kind contact gaat zoeken met de andere kinderen. als een kind de hele dag komt (net als op school, van 8.30 tot 14.30 uur) en bij ons luncht met de andere kinderen, die overblijven, komt dat meestal wel op een bepaald moment. de kinderen die de hele dag bij ons zijn, vormen een soort familie en ze horen echt bij elkaar. e

tesselation

op het internet vond ik een video van margaret homfray. het is een wat oudere engelse dame, die les heeft gehad van Maria Montessori en de filmpjes zijn voorbeelden van haar lectures. een lecture had het onderwerp tesselation en daarin laat zij zien hoe ze allerlei geometrische figuren heeft laten maken, waarmee de kinderen patronen (mozaiek) kunnen leggen. de bedoeling is hierbij, dat de figuren precies aan elkaar gelegd worden zonder spatie ertussen. zo krijgen de kinderen oog voor en inzicht in ritmes en patronen (belangrijk bij de ontwikkeling van de mathematische geest). het sprak me erg aan, maar ik zag me niet al die figuren uit kunststof snijden. dus bedacht ik een variatie. ik bestelde papieren plakfiguren in allerlei vormen (het kan natuurlijk alleen met figuren die rechte kanten hebben, zodat je het tegen elkaar kunt leggen) en bood het aan met een potje lijm en een kwast. de kinderen konden zo de patronen plakken. het bleek nog moeilijker dan ik dacht. blijkbaar is het heel

snacks maken

in een montessori peutergroep zijn de oefeningen van het dagelijks leven heel belangrijk. de eetwerkjes zijn verreweg favoriet en aanvankelijk zijn de kinderen hier heel individueel mee bezig. eerst is er de fascinatie voor het zelf smeren, zelf koffie malen, zelf noten kraken. gaandeweg krijgt het meer een sociale betekenis: ik ga voor jou thee zetten of ik maak koffie voor de concierge. het snacks maken voor de groep gebeurt meestal door ons. de kinderen zien het en vragen vaak of ze mee mogen helpen. maar de nog oudere kinderen doen het helemaal zelf. ze tellen de glazen en schenken de diksap in, heel precies afgemeten over al die glazen. een echt precisiewerkje. vervolgens wordt de peperkoek gesneden en in een mandje gedaan. daarna kunnen ze niet wachten tot het tijd is om uit te delen. soms doen we dat individueel. dan rijdt een kind het serveerkarretje langs bij de kinderen die aan het werk zijn en soms gaan we er even voor in de kring zitten. de bewustwording voor de zorg voor d

de kikker

in de klas hebben we altijd een aandachtstafel. meestal heeft het te maken met de seizoenen en op het ogenblik hebben we een bak met kikkervisjes staan. het is altijd weer spannend om te zien hoe de kikkervisjes veranderen van kikkerdril in kikkervisjes en soms zelfs in kleine kikkertjes (meestal lukt het niet, want de omstandigheden moeten precies goed zijn). in de verschillende kasten vinden de kinderen werkjes die met het onderwerp te maken hebben: boeken in de taalkast, de kikker van ei tot volwassen dier van plastic in de kosmische kast, puzzels in 4 lagen van ei tot kikker en puzzels met alle delen van de kikker. zo kunnen ze het proces precies bekijken en kan ik aan de hand van het materiaal vertellen over de metamorfose en het leven van de dieren. ik vond een leuk voorbeeld van een kikker rekenwerkje op het internet. heel simpel te maken en de kinderen die met cijfers bezig zijn, kunnen er zelfstandig mee werken. ook een leuk werkje voor de onderbouw.

de slakkenbak

in de klas staat een bak met slakken. het is het goedkoopste werkje van allemaal, want de slakken en de aarde uit de tuin kosten niets. ik weet niet meer hoe het is ontstaan, maar we hebben het al jaren. meestal begint het met een of twee slakken, maar al gauw brengen de kinderen er meer mee en worden er kleine slakjes geboren. we weten niet wat ze eten, want wat we er ook aan slablaadjes, plantjes of koolbladeren in leggen, ze eten er niets van. waarschijnlijk halen ze voeding uit de aarde, dus regelmatig ga ik met een aantal kinderen de tuin in om het zand en het groen te verversen. een poos geleden vond een kind het zielig dat de slakken niets aten en ze had er kleine stukjes gekleurd papier in gelegd. "eten" voor de slakjes, zei ze. een van de pas geboren slakjes at het papiertje op en omdat zijn huisje nog helemaal doorzichtig was, zagen we het paarse papiertje in zijn buikje zitten. prachtig om te zien, maar ik heb wel uitgelegd dat slakjes niet kunnen groeien van papie

japan

voor de kinderen die uit een ander land afkomstig zijn, kunnen we materiaal in de klas zetten in de vorm van een themadoos. in een doos of mand zitten allerlei voorwerpen: kleding, schoenen, kunstvoorwerpen, serviesgoed, boeken, foto's van het land en kinderen in de kleding van het land. meestal wordt de doos gebruikt voor een algemene les met een groepje kinderen en vertel ik over alles wat erin zit. dan wordt de aardbol erbij gehaald om te laten zien waar het land ligt. het hoort bij het kosmische onderwijs en het zijn tastbare dingen uit een andere cultuur. zo laat ik aan de peuters zien, dat we niet allemaal hetzelfde zijn en breng je respect en bewondering bij voor andere culturen. ook hebben we een aziatische pop en een sushi werkje. ik zag het toevallig in een speelgoedwinkel en vond het zo mooi, dat ik het niet kon laten staan. michika kan het al aardig, want het is niet gemakkelijk om de houten sushi blokjes vast te pakken. voor de andere kinderen en voor de meeste juffies

koekjes bakken

in de kast van de oefeningen uit het dagelijks leven staat een mandje. het bevat een weegschaal, een kinderschort, pannenlappen, een meel-zeef, een schepje en foto's van alles wat je nodig hebt om koekjes te bakken. michika vraagt of ze ermee mag werken. ze haalt het mandje uit de kast en houdt het voor me met een vragend gebaar. de kaartjes zijn de leidraad om alle ingredienten te verzamelen: meel, boter, suiker en een beetje melk. de boter staat altijd in de koelkast in de grote keuken, dus daarvoor moeten we naar boven. samen met nog twee andere kinderen de trap op om de boter te halen. ik zeg niets, maar laat ze zelf zoeken. dan worden de overige ingredienten verzameld, die in de voorraadkast staan. ook dat doen ze zelf. vervolgens legt michika de kaartjes met afbeeldingen bij de onderdelen om te zien of alles compleet is. we kunnen beginnen: mouwen omhoog en schort aan. we trekken de aandacht van een aantal andere kinderen en praten, ruiken, proeven en voelen alles. maar er wo

frans de concierge doet een klusje

in ons centrum lopen twee concierges rond: frans en peter. zij zijn echte manusjes van alles en ze weten alles over iedereen en wat er allemaal aan de hand is in het spilcentrum. zo hoort het ook voor echte brabanders. af en toe komt frans bij ons in de klas om een lekker bakje koffie te drinken. als een kind zin heeft om van de versgemalen koffie een potje koffie te zetten, bellen we frans op om een "bakske" te komen drinken. soms komt hij alleen en soms samen met peter, maar ze laten het zich altijd goed smaken. als frans een klusje in de buurt van ons lokaal moet doen, dan is het natuurlijk razend interessant voor de kinderen om dat van dichtbij mee te maken. met een heuse boor (en het spannende lawaai wat daarbij hoort). frans wordt dan gevolgd door een groepje peuters, dat niets wil missen en ook heel behulpzaam is. voor mij zijn het lesjes in oefeningen uit het dagelijks leven en al kunnen ze het nog niet zelf, ze leren over boren, schroeven, pluggen en alles wat er no

de trompetspeler

als nasleep van carnaval las ik het verhaal "trompet voor olifant" van max velthuis voor. ik illustreerde het verhaal met een echte viool en een echte trompet en zorgde zo voor een veel intensere beleving. de kinderen waren gefascineerd door de instrumenten en wilden er zelf op spelen. de viool viel echter op de grond en was niet meer te repareren, maar de trompet ging van mond tot mond en er zijn een paar kinderen die er zelfs geluid uit krijgen. ik vind het goed dat kinderen in contact komen met echte instrumenten en niet alleen muziek horen via cd of radio of tv. je ziet ook dat ze er door geraakt worden en het willen aanraken en beleven. zo nodigde ik mijn nichtje zoe uit de bovenbouw uit om echt viool te spelen en vandaag kwam henri om trompet te spelen. eerst deed hij dieren geluiden na tot groot plezier van de kinderen. jari vroeg om het geluid van een dinosaurus en dat was wel even lastig, maar er kwam een overtuigend dinosaurussen geluid uit. toen henri de olifant n

baby in bad doen

dit is een werkje dat al heel lang in mijn peutergroep staat. een blauw badje, emmertje, handdoek en washandje en zeep. de pop wordt uitgekleed en het kind haalt een emmer warm water om het badje te vullen. alles is leuk aan dit werkje: het werken met water, de geur van zeep, het heerlijke zachte schuim, de handjes in het warme water. vooral kinderen waar pas een baby geboren is, vinden het heel erg leuk omdat het momenten met de nieuwe baby oproept. echter nu is het kind baas over de situatie en stapt het kind in de rol van de ouder. dat geeft een goed gevoel en helpt het kind bij het aanpassen aan de nieuwe situatie. als je erbij zit en met het kind in gesprek gaat, krijgt het werk nog meer diepgang. het kind herinnert zich momenten en gevoelens en spreekt het uit. het meisje in de film is nu al 8 jaar en haar kleine zusje is pas begonnen bij ons. ik vond het gesprekje met haar altijd zo ontroerend.

de appelsnijder

op de vlooienmarkt kocht ik lang geleden een appelschiller voor 90 cent. door aan een hendel te draaien werd de appel rond gedraaid en langs een mesje geleid, waardoor keurig het schilletje eraf ging. de kinderen vonden het prachtig, maar afgezien van het behoorlijk gevaarlijke mesje, was het ding van niet al te stevig plastic. dus na vele geschilde appeltjes, brak plotseling de hendel af. groot verdriet natuurlijk bij de kinderen. via google (appelschilmachine) vond ik een professioneel apparaat en dat werd na een aantal weken bezorgd. het was een tovermachine, want niet alleen is de schil eraf na het draaien, maar de appel is ook in spiraalvorm gesneden. het allerknapste is het, als je de schil zo voorzichtig eraf neemt, dat ie helemaal aan elkaar blijft zitten. de prijs stond in geen verhouding tot de eerste machine, maar dat mocht de pret niet drukken. achteraf was het elke cent waard, want het is veel degelijker en veiliger, dus de oudere kinderen kunnen het (bijna) helemaal zelf.

concentratie

jonge kinderen worden aangetrokken door het zintuigmateriaal in de kast. in deze film heeft keysha het cilinderblok uit de kast gepakt en het keurig op een kleedje op tafel gezet. vervolgens gaat zij de verwijderde cilinders inpassen in de gaten. in bijna ieder materiaal zit de controle van de fout. dat wil zeggen, dat het kind zonder inmenging van de volwassene (of een ander kind) het werk tot een goed einde kan brengen. als het niet correct is, hou je in dit geval een cilinder over. keysha blijft proberen, maar komt er niet uit. ze loopt telkens weg. als ik er niet bij had gezeten, zou ze er niet mee door zijn gegaan. nu breng ik haar telkens even terug door een opmerking of aanwijzing en zij keert toch telkens weer geboeid terug naar het werk. uiteindelijk helpt bart haar om het werk af te maken. dat zie je vaak bij ons. de oudere kinderen kijken op een afstand toe en geven commentaar, maar ze grijpen niet zomaar in. het kleine kind mag het eerst zelf proberen, want hij of zij moet

manasvi uit india

de laatste tijd komen er steeds meer kinderen uit azie bij ons in de peutergroepen. vaak gaat het om kinderen van expats, die tijdelijk in nederland zijn, vanwege het werk van de vader. ze blijven een paar jaar in nederland en gaan dan weer terug naar india. zo kwam ook manasvi met haar moeder bij ons. voordat een kind geplaatst wordt, gaan we op huisbezoek en dus wisten we al het een en ander over manasvi en ook waar haar moeder moeite mee had bij de opvoeding. de moeder van manasvi vertelde ons meteen al, dat ze waarschijnlijk al heel snel terug zouden gaan naar india, omdat het bedrijf waar haar man tijdelijk voor werkte, geen werk meer had voor hem. zij vond dat niet leuk, want ze vond nederland en de nederlanders geweldig. ze zei: "you dutch people genuinely love your children. in india they only love the boys". haar kind was erg eenkennig en erg verbonden met haar en dat vond ze heel moeilijk. ik had meteen een plan: kom maar gewoon mee in de groep en kom zo vaak als je

carnaval

in het zuiden een jaarlijks terugkerend feest, waar veel ouders en kinderen, maar ook collega's maanden naar uit kijken. mij doet het niet zoveel, maar soms is het toch wel leuk om even lekker gek te doen. vooral de vrijdag was dit jaar erg gezellig. mijn collega lucia was prachtig uitgedost in traditioneel kostuum uit peru (haar geboorteland). ook de kinderen zagen er mooi uit en voor wie het vergeten was, hadden wij ook nog een rek vol met verkleedkleren. de schminkdoos was tevoorschijn gehaald en lucia schminkte de hele dag. hidde, verkleed als pinguin, wilde aanvankelijk geschminkt worden als een koe, maar later toch maar als pinguin. yara wilde niets op haar gezicht, want dat had mama al gedaan. het mocht wel op haar handen. michika's moeder vertelde mij, dat het de eerste keer was, dat michika geschminkt was. een heel bijzonder moment. schminken heeft in japan natuurlijk een heel andere traditie. we hebben gedanst en gezongen en gehost en heel veel ballonnen opgeblazen,

mathematische geest

onze mathematische geest is al vroeg ontwikkeld. kleine kinderen ordenen, sorteren en categoriseren. op die manier scheppen ze orde in een voor hen chaotische wereld, waarin alles nieuw is. dit doen ze de hele dag in iedere situatie. aanvankelijk ordenen ze onbewust. ze verzamelen informatie en slaan die op. later gaan ze de eerder opgedane ervaringen toepassen. ze zien verbanden en relaties. in onze peutergroep vind je het montessori rekenmateriaal. zodra een kind de symbolen voor de hoeveelheden als cijfers herkent, kan het spontaan gaan oefenen. met het materiaal kan het jonge kind spelenderwijs de cijfers koppelen aan aantallen. dat kan alles zijn wat voorhanden is: pennen, boeken, noten etc. omdat het jonge kind leert door handelen en beweging, is het zinvol om dit element in te passen. Louis zoekt in de klas naar aantallen van dezelfde voorwerpen bij de cijfers uit het doosje met cijfers en fiches. Danique kijkt toe en geeft commentaar. ze loopt telkens met Louis mee terwijl hij

michika

michika komt uit japan. ze is nog niet zo lang bij ons in de groep. haar ouders zijn een aantal jaren in nederland vanwege het werk van haar vader. ze is bijna 4 jaar. sinds kort komt ze 5 keer per week, als voorbereiding op de overgang naar de basisschool. ze spreekt nog nauwelijks nederlands, maar wel vloeiend japans. we communiceren met handen en voeten. michika is altijd vrolijk en vindt het heerlijk bij ons. ze bedenkt van alles om ons duidelijk te maken wat ze bedoelt en alle kinderen zijn dol op haar. toevallig ontdekte ik, dat zij alle europese letters herkent en benoemt. ik was een boek over dinosaurussen aan het bekijken met een ander kind. het was geschreven vanuit het alfabet: A van allosaurus etc. terwijl michika meekeek over mijn schouder, hoorde ik haar telkens iets zeggen als ik een bladzijde omsloeg. eerst had ik het niet door, maar na verloop van tijd begreep ik, dat zij de letters aan het opnoemen was in het engels. dat was het begin. een poos later ontdekte ik da

boekentip: "smart moves"

momenteel lees ik het boek: "smart moves" van carla hannaford. in dit boek vertelt zij over het belang van bewegen in combinatie met leren. zij ondersteunt haar beweringen met recent neurologisch onderzoek en het geeft heel veel inzicht in hoe kleine, maar ook grotere kinderen en zelfs volwassenen leren. een fascinerend boek en een aanrader voor iedereen die met jonge kinderen werkt. eind maart ga ik de module motoriek geven van onze cursus voor montessori peuterleidsters en leidsters van montessori kinderdagverblijven, dus dit boek kwam ik precies op tijd tegen. het zal me zeker helpen bij het uitleggen van het belang van bewegen voor kinderen (in en buiten het klaslokaal).

waarom deze blog

dit plan had ik al heel lang. mijn ervaringen delen met collega's, ouders en andere geinteresseerden en deze blog moet dat mogelijk gaan maken. ik werk al jaren als montessori begeleider van het jonge kind (2 tot 4 jaar) in het montessori spilcentrum de trinoom in de binnenstad van eindhoven. ik werk met mijn collega"s in een prachtig verbouwde groepsruimte met een uitdagende tuin in wording. naast mijn werk in de peutergroep en in het spilcentrum, ben ik lid van de kwaliteitscommissie "het jonge kind" van de nederlandse montessori vereniging. wij ontwikkelen en geven cursussen, onderzoeken deelgebieden en houden landdagen met boeiende workshops over het jonge kind. deze worden altijd druk bezocht door leidsters en leerkrachten uit de onderbouw uit heel nederland. ook schrijf ik regelmatig stukjes in mm het montessori tijdschrift. http://www.montessori.nl/ . onlangs geschreven stukjes: "oefeningen uit het dagelijks leven", "vrije werkkeuze" en in

de kleurspoelen

de doos met de 11 kleurspoelen is een boeiend werkje voor jonge kinderen. zodra het kind de kleuren kent, kan het gaan inoefenen. de kleurspoelen worden op een kleedje op de tafel of op de vloer gelegd en het kind gaat op zoek naar voorwerpen in de klas. alle voorwerpen worden meegenomen en bij de betreffende kleurspoel gelegd. het kind kan de kleurspoel meenemen of niet. in het tweede geval moet het zich in zijn hoofd een beeld maken van de betreffende kleur en zo gaan zoeken. vaak worden nuances opgemerkt als: deze is lichter blauw of: jouw trui is ook rood etc. het kind gaat gerichter waarnemen en breidt zijn kennis spelenderwijs uit. op de foto heeft isabel alles gevolgd wat louis deed en de volgende dag haalde zij de doos uit de kast en ging hetzelfde doen. dat zien we heel vaak. als een kind ergens gevoelig voor is, wordt het vaak geinspireerd door een ander kind om materiaal te kiezen wat aansluit bij de interesse op dat moment.

pindakaas maken

mijn nieuwste werkje is "pindakaas maken" en het is in korte tijd al heel populair geworden. het bestaat uit een mandje, met daarin een vijzel en kom, een potje met doppinda's en een bakje voor de schillen. eerst dopt het kind de pinda's en verzamelt de pinda's in de kom en de schillen in het bakje. vervolgens gaat het met de vijzel stampen en draaien, net zo lang tot het een pasta is geworden. het allerleukste is natuurlijk om de pindakaas daarna op een cracker te smeren en op te eten. daarna wordt alles schoongemaakt en het potje wordt weer gevuld met nieuwe pinda's. dan gaat het werkje weer terug in de kast.